اگر که با دنیای کد و برنامه‌نویسی آشنا باشید، حتما نام زبان برنامه‌نویسی جاوا اسکریپت را شنیده‌اید. این زبان برنامه‌نویسی برای تغییر و یا وارد کردن کدهای html و css است. صفحات وب که به‌راحتی با دو زبان html و css آماده می‌شوند استاتیک هستند و هیچگونه عملکرد و پویایی در این صفحات دیده نمی‌شود. در این زمان نوبت به استفاده از زبان جاوا اسکریپت است تا انیمیشن‌ها و متحرک بودن را به صفحات کد شده اضافه کند.
به عنوان مثال اگر که یک عکس را با استفاده از کدهای html را در یک صفحه قرار دهید و سپس با استفاده از css باعث ایجاد تغییر در ساختار و یا چیدمان عکس شوید، باز هم کدی در این دو زبان برنامه‌نویسی وجود ندارد که افکت‌های لازم و یا انیمیشن را به عکس انتقال دهید. در این زمان باید از برنامه‌نویسی جاوا اسکریپت کمک بگیرید تا انیمیشن و افکت‌های مورد نظر را به عکس‌های موجود در صفحات وب و یا حتی نوشته‌ها بدهید. به همین دلیل است که یادگیری زبان برنامه‌نویسی جاوا اسکریپت از جمله ملزومات راه‌اندازی سایت و تکمیل کدهای صفحات وب است.
اگر که به دنبال آشناشدن با کلیات این زبان برنامه‌نویسی و آموزش اولیه هستید، در ادامه متن اطلاعات مفیدی در اختیار شما قرار می‌دهیم. علاوه بر آن شما میتوانید آموزش رایگان جاوااسکریپت را در کدیاد ببینید و دنبال کنید. شما با یادگیری css و html در کنار جاوا اسکریپیت میتوانید به یک طراح فرانت اند تبدیل شوید.
زبان برنامه‌نویسی جاوا اسکریپت چیست؟
در یک جمله اگر بخواهیم که این زبان برنامه‌نویسی را شرح دهیم باید بگوییم که زبان برنامه‌نویسی جاوا اسکریپت یک زبان برنامه‌نویسی بر پایه داینامیک بودن، مفسری و شیءگرا است. این زبان برنامه‌نویسی در میان برنامه‌نویسان بسیار محبوب بوده و حتی افرادی که هنوز به حوزه برنامه‌نویسی به طور حرفه‌ای ورود نکرده‌اند، زبان جاوا اسکریپت را به عنوان زبان برنامه‌نویسی محبوب خود انتخاب می‌کنند. این زبان برای برنامه‌نویسی بک اند و برنامه نویسی فرانت اند مورد استفاده قرار میگیرد.
گفتیم که زبان جاوا اسکریپت بر سه پایه شی، مفسری و داینامیک تعریف شده است. اکنون به تعریف هر یک از این مفاهیم می‌پردازیم. سعی کنید که تعریف این سه کلمه را به خوبی درک کنید؛ چراکه پایه و اساس یادگیری و فهم زبان برنامه‌نویسی جاوا اسکریپت هستند.
شی گرایی
شی‌گرایی در برنامه‌نویسی یک نوع تفکر محسوب می‌شود. در برنامه‌نویسی شی‌گرا، کدهای وارد شده به صورت واحدهای کوچک‌تر از حد معمول و در سایر زبان‌های برنامه‌نویسی وارد می‌شوند و برنامه‌نویس در انتها موظف است که با ایجاد پیوند و ارتباط میان این واحدهای کوچک، واحدهای بزرگتری را بسازد که درنهایت منجر به ایجاد خروجی کار می‌شود.
زبان مفسری
کدهای مربوط به زبان مفسری باید خط به خط ترجمه شوند و همینطور اجرای آن‌ها نیز به صورت خط به خط و دقیق است. در مقابل زبان‌های مفسری، زبان کامپایلری قرا میگیرد. زبان کامپایلری به صورت کلی ترجمه و اجرا می‌شود و برعکس زبان مفسری که خط به خط ترجمه و اجرا صورت میگیرد، قاعدتا دارای سرعت اجرای بیشتری است و زمان کمتری را به خود اختصاص می‌دهد.
نحوه اجرا زبان برنامه‌نویسی جاوا اسکریپت
کدهای جاوا اسکریپت همان‌طور که در بخش قبل اشاره کردیم از هر دو سمت کاربر و سرور ترجمه و اجرا می‌شوند. کد جاوا اسکریپت از سمت کاربر توسط موتورهای جستجو و درواقع مرورگرها اجرا می‌شود. این موتورهای جستجو دارای پردازشگرهای قوی هستند که هر نوع زبان برنامه‌نویسی را از جمله زبان جاوا اسکریپت را اجرا می‌کنند.
کاربرد زبان برنامه‌نویسی جاوا اسکریپت چیست؟
زبان جاوا اسکریپت در میان برنامه‌نویسان بسیار محبوب است و به علت داشتن کاربردهای زیاد مورد توجه برنامه‌نویسیان قرار گرفته است. همینطور کاربرد این زبان برنامه‌نویسی در هر دو سمت کاربر و سرور سبب افزایش کاربردها و محبوبیت آن شده است. کاربردهای زبان برنامه‌نویسی جاوا اسکریپت
- افزودن انیمیشن و اسلاید افکت‌ها به عکس و یا متن بر روی صفحات وب
- برنامه‌نویسی اپلیکیشن‌های موبایل
- طراحی سایت
- طراحی دسکتاپ
- توسعه و گسترش بازی‌های تحت وب
- ایجاد گرافیک‌های دوبعدی و سه‌بعدی
موارد بالا ازجمله کاربردهای زبان برنامه‌نویسی هستند که موجب افزایش کیفیت یک سایت و گرافیک آن می‌شوند.
تاریخچه زبان برنامه‌نویسی جاوا اسکریپت
زبان برنامه‌نویسی جاوا اسکریپت برای اولین بار توسط شرکت netescape در سال 1995 استفاده شد. بعد از اینکه برنامه‌نویسان و طراحان سایت متوجه شدند که زبان‌های برنامه‌نویسی دیگری که در طراحی سایت مورد استفاده قرار می‌گیرند کاربرد لازم را نداشته و به نوعی باعث از بین رفتن زحمت‌های آن‌ها در جهت دیده‌شدن می‌شوند، متوجه شدند که یک زبان برنامه‌نویسی دیگر برای رفع این مشکل و به نوعی روح‌دادن به سایت، شکل‌ها و متن‌ها نیاز است و در 1995 شرکت نت‌اسکیپ برای اولین بار زبان جاوا اسکریپت را در مرورگرهای خود به کار برد.
استفاده و کاربرد جاوا اسکریپت تاکنون گسترش زیادی داشته است و تصور می‌شود که این روند همچنان صعودی بماند. البته این نکته را به خاطر داشته باشید که جاوا و جاوا اسکریپت دو زبان برنامه‌نویسی متفاوت هستند و تنها یک کلمه مشترک در اسم این دو زبان برنامه‌نویسی وجه شباهت آن‌ها است.
خصوصیات مهم زبان برنامه‌نویسی جاوا اسکریپت
- جاوا اسکریپت با توجه به پسوند آن یک برنامه اسکریپتی است. برنامه‌های اسکریپتی برای اجراشدن نیازی به برنامه زمینه‌ای خاص در سمت کاربر ندارند و بدون وجود هیچ برنامه کمکی قابلیت اجراشدن دارند و از این رو به آن‌ها در اصطلاح زبان طرف مشتری client side نیز می‌گویند. هنگامی که این زبان از سمت کاربر در مرورگر وارد می‌شود به راحتی از سمت پردازشگرهای موتور جستجو خوانده و اجرا می‌شود.
- زبان جاوا اسکریپت از جمله زبان‌های اسکریپتی است که بسیار سبک هستند. به این معنی که مراحلی که در زبان‌های کامپایل طی می‌شوند، در زبان جاوا اسکریپت طی نخواهند شد و کدهای این زبان خط به خط خوانده و اجرا می‌شوند.
امکانات زبان برنامه‌نویسی جاوا اسکریپت
- جاوا اسکریپت یک برنامه ساده و درعین حال کارامد برای طراحان وب است.
- با استفاده از جاوا اسکریپت، رویدادهای داخل سایت مثل کلیک و یا لودشدن باعث ایجاد رویداد می‌شوند و درنتیجه صفحه در مقابل اعمالی که بر روی آن انجام می‌شود بدون واکنش نخواهد بود.
- زبان برنامه‌نویسی جاوا اسکریپت می‌تواند کدهای ارسال شده از سمت یک پرسش‌نامه را بررسی کند و درصورت صحیح بودن آن‌ها، عمل انتقال به سرور را انجام بدهد و درعین حال کنترل کند. این عمل باعث می‌شود که اطلاعات نادرست وارد سرور نشده و ایجاد ترافیک سنگین داده نکنند.
- زبان جاوا اسکریپت توانایی شناخت و بررسی نوع مرورگر و ورژن آن را دارد و حتی می‌تواند بعضی از صفحات را بر حساب مرورگر بارگذاری کند و یا تغییراتی در تنظیمات مرورگر ایجاد کند.
- زبان جاوا اسکریپت قابلیت نشان‌دادن هر نوع کادر، پیام دریافتی و یا هشداری را به کاربر دارد.
- جاوا اسکریپت توانایی خواندن و به‌علاوه نوشتن اطلاعاتی را بر روی مرورگر کامپیوتر فرد بازدیدکننده دارد که در اصطلاح به این کار، ذخیره کوکی‌ها cookies گفته می‌شود که حتما تاکنون درباره آن‌ها شنیده‌اید.
تفاوت زبان برنامه نویسی جاوا اسکریپت و جاوا
ساختارهای دستوری در دو زبان برنامه‌نویسی جوا و جاوا اسکریپت شبیه به یکدیگر هستند اما دلیلی بر یکسان بودن این دو زبان برنامه‌نویسی نیست و هرکدام به صورت کاملا مجزا و با اهداف متفاوت مورد استفاده قرار می‌گیرند. جاوا اسکریپت یک زبان برنامه‌نویسی اسکریپتی ساده با دستورهای ساده است که در مرورگرهای وب مورد استفاده قرار میگیرد اما زبان برنامه‌نویسی جاوا یک زبان شی‌گرا و قدرتمند است که بر روی پلتفرم‌های متفاوتی قابل استفاده است.
محل قرار گرفتن کد زبان برنامه‌نویسی جاوا اسکریپت
کدهای زبان برنامه‌نویسی جاوا اسکریپت هم در html, body, head و هم به صورت یک فایل خارجی با پسوند js مورد استفاده قرار می‌گیرند. البته استفاده از کدهای جاوا اسکریپت در یک فایل خارجی بهتر است؛ چرا که اگر مایل به ویرایش باشید، این کار در یک فایل خارجی راحت‌تر و آسان‌تر انجام می‌شود. در ادامه متن، محل قرارگیری کد جاوا اسکریپت را در سه قسمت html, head , bodyl شرح می‌دهیم.
- head
در این نمونه کدزنیف تگ <script> در بین کدهای آغازین و پایانی در قسمت هد head قرار میگیرد که در این حالت دو مورد زیر ممکن است اتفاق بیفتد:
- کدهای اسکریپتی که در این قسمت قرار داده می‌شوند، بلافاصله مورد اجرا قرار نمی‌گیرند اما سایر تگ و کدهای اسکریپیتی در قسمتی دیگر به این اسکریپت ارجاع داده می‌شوند.
- به طور معمول قسمت هد head صفحه برای قراردادن توابع زبان برنامه‌نویسی جاوا اسکریپت مورد استفاده قرار میگیرد. توابع به مجموعه‌ای از کدها گفته می‌شوند که با استفاده از تنها یک ارجاع، اجرا می‌شوند.
- بدنه (body)
اسکریپت‌هایی که در قسمت بدنه body قرار می‌گیرند به راحتی و با سرعت در صفحه اصلی مرورگر لود می‌شوند و این نوع اسکریپت‌ها معمولا برای آمارها و یا شمارنده‌ها در صفحات وب مورد استفاده قرا می‌گیرند. مثل نمودارهای آمار دهنده و یا شمارش تعداد کاربر موجود در یک صفحه از سایت در همان لحظه مورد نظر.
- در یک سند html
اسکریپت‌های داخل سند html به کنترل‌گرهای حوادث شناخته می‌شوند و می‌توانند با استفاده از دستورات html رویدادها و مناسبت‌های خاصی را نمایش دهند.کنترل‌گرهای رویدادها درواقع نوعی از اسکریپت هستند که به دستورات نیاز ندارند.
- در فایل خارجی
فایل‌هایی با پسوند js توسط زبان برنامه‌نویسی جاوا اسکریپت خوانده می‌شود و نوشتن کدها و اسکریپت‌ها در یک فایل خارجی کمک می‌کند تا بقیه دستورات در html به آن ارجاع داده شوند. روش فراخوانی یک سند خارجی در جاوا اسکریپت با استفاده از کد زیر انجام می‌شود:
<script type="text/javascript" src="scripts/demo.js"></script>
مزایای زبان برنامه‌نویسی جاوا اسکریپت
- افزایش بخش‌های داینامیک و پویا به سند ساده و استاتیک html
- ساده بودن کدنویسی و درگیر نشدن با کامپایلرهای کدنویسی
- نزدیکی و تشابه این زبان برنامه‌نویسی به سایر زبان‌های برنامه‌نویسی مثل c++, c#
- ارائه امکانات کتابخانه این زبان jQuery
- بعضی از عملیات‌ها مثل تعمل به کاربر و یا جمع‌آوری کوکی‌ها بدون استفاده از این زبان برنامه‌نویسی ممکن نخواهند بود.
معایب زبان برنامه نویسی جاوا اسکریپت
بعد از بررسی مزایا این زبان برنامه‌نویسی تعدادی از معایب آن را نیز بررسی می‌کنیم.
- کامپایل نشدن کدها باعث کند شدن اجرا برنامه شده است
- غیب یابی زبان برنامه‌نویسی جاوا اسکریپت کمی مشکل است
- در مرورگرهای قدیمی قابل اجرا نیست
- چون بر روی مرورگر اجرا می‌شود هیچگونه ارتباطی با سرور سایت ایجاد نمی‌کند.
تا به اینجا نکاتی از زبان جاوا اسکریپت عنوان کردیم که هم به نوعی آموزش اولیه از این زبان برنامه‌نویسی باشد و هم معرفی آن برای کسانی که به حوزه برنامه‌نویسی و استفاده از زبان‌های مختلف علاقه دارند، باشد. زبان جاوا اسکریپت امروزه بیشتر مورد استفاده قرار میگیرد و همان‌طور که در بخش تاریخچه این زبان اشاره کردیم، عمر چندانی نیز ندارد. به همین دلیل است که استفاده گسترده از آن چند سالی بیشتر نیست که در میان افراد علاقه‌مند رواج پیدا کرده است.
به همین دلیل باید ابتدا بدانید که برای آموزش تخصصی زبان جاوا اسکریپت از کجا و چگونه شروع کنید. در ادامه به این سوال پاسخ خواهیم داد.
شما میتوانید با زبان های برنامه نویسی دیگر هم آشنا شوید:
زبان سی شارپ را بیشتر بشناسید [چرا #C را انتخاب کنیم؟]
آشنایی با زبان برنامه‌نویسی پایتون [به همراه بررسی مزایا و معایب]
چگونه یادگیری زبان برنامه‌نویسی جاوا اسکریپت را شروع کنیم؟
یادگیری جاوا اسکریپت همانند سایر یادگیری‌ها در هر حوزه‌ای نیازمند این است که شما ابتدا یک آموزش مقدماتی داشته باشید و سپس وارد مراحل بعدی از جاوا اسکریپت شوید. بدون دانستن تعاریف، مفاهیم و اصول جاوا اسکریپت، شروع یادگیری آن که ثمربخش باشد، امکان نخواهد داشت. یادگیری گام به گام و همینطور اصولی باعث می‌شود که مفاهیم راحت‌تر برای شما جا بیفتند و روند پیشرفت زودتر اتفاق بیفتد.
برای شروع یادگیری زبان برنامه‌نویسی جاوا اسکریپت باید چکار کنیم؟
برای یادگیری زبان برنامه‌نویسی جاوا اسکریپت، ابتدا باید به سوالاتی مثل اینکه : چه مقدار از جاوا اسکریپت می‌دانم؟ هدف من از یادگیری زبان جاوا اسکریپت چیست؟ تا چه مرحله‌هایی از یادگیری می‌خواهم پیش بروم؟ بعد از پاسخ دادن به این سوالات، راحت‌تر میتوانید یادگیری را شروع کنید و با توجه به پاسخ خود به سوالات، بهترین دوره‌های آموزشی را شرکت کنید.
جمع‌بندی
زبان برنامه‌نویسی جاوا اسکریپت یک زبان مفسری، داینامیک و بر اساس شی است. این زبان برای اولین بار در سال 1995 مورد استفاده قرار گرفته است؛ پس عمر طولانی ندارد. برای یادگیری زبان جاوا اسکریپت باید اصول اولیه استفاده از این زبان، مهارت‌های جانبی مورد نیاز و مفاهیم آن را به طور کامل بدانید و درک کنید. بدون داشتن پیش‌نیازی از این برنامه موفق شدن شما در مسیر یادگیری کندتر خواهد شد.
در این مطلب سعی کردیم که تا جای ممکن مفاهیم و تعاریف اولیه از این زبان برنامه‌نویسی را در اختیار شما قرار دهیم تا با مطالعه آن، دیدی کلی نسبت به زبان جاوا اسکریپت پیدا کرده باشید.